Poradnik: Ajurweda

Starożytna sztuka leczenia

Korzenie ajurwedy sięgają czasów epoki wedyjskiej starożytnych Indii – zakłada się, że ajurweda liczy sobie ponad 5000 lat. Według legendy wiedza o leczeniu została zgromadzona przez mędrców zwanych Riszi, którzy przez setki lat przekazywali ją wyłącznie ustnie. Dopiero w pierwszych wiekach naszej ery wiedza ta została spisana i powstały klasyczne teksty, tzw. Czaraka Samhita oraz Suszruta Samhita, stanowiące do dziś podstawy tego systemu medycznego.

W czasach średniowiecza, wskutek niestabilnej sytuacji politycznej, wiele tekstów ajurwedyjskich zostało zniszczonych. Ajurwedzie nie sprzyjały również czasy kolonialne (od XVIII w.), gdy była ona postrzegana jako zacofana i nienowoczesna, w efekcie czego wszystkie ajurwedyjskie uniwersytety zostały zamknięte. Pierwsze ajurwedyjskie szkoły zostały ponownie otwarte w latach 20. XX wieku, w czasach Ghandiego. Ajurweda uzyskała status oficjalnego systemu medycznego w 1947 r., po odzyskaniu przez Indie niepodległości.

Typy dosza

Kluczem do zrozumienia ajurwedy jest system tzw. dosz (dosza). Według tego systemu filozoficzno-medycznego każdym ciałem kierują trzy podstawowe, składające się z pięciu żywiołów, bioenergie: Vata, Pitta i Kapha.

Różnorodne funkcje dosz przejawiają się w ich charakterystycznych właściwościach, opartych na pięciu elementach: eterze, powietrzu, ogniu, wodzie i ziemi. Elementy te łączą się ze sobą, tworząc dosze.

Vata – składająca się z powietrza i eteru, jest źródłem energii życiowej.  Za jej charakterystyczne właściwości uznaje się lekkość, ruchliwość, subtelność, zmienność, suchość i zimno, a w organizmie odpowiedzialna jest ona za układ ruchu, mięśnie, organy wewnętrzne, krążenie krwi, oddychanie oraz zdolność do koncentracji.

Pitta – na którą składają się woda i ogień, kieruje przede wszystkim przemianą materii. Charakteryzują ją gorąco, lekkość, płynność, ostrość i lekka oleistość. Jej zadaniem jest regulowanie temperatury ciała, trawienia, przemiany materii, krwi oraz stanu skóry. Pitta odpowiada za działanie umysłu, zdolność wyrażania emocji oraz wzrok.

Kapha – zbudowana z żywiołów ziemi i wody, jest powiązana przede wszystkim z odpornością na choroby. Jej główne właściwości to ciężkość, zimno, słodycz, stabilność, powolność, oleistość, gładkość,  stałość, powolność. Kapha reguluje płyny w organizmie, odpowiada za psychiczną stabilność i równowagę oraz pamięć.

Jaki jest mój typ dosza? Ajurwedyjskie typy konstytucji

Każdy człowiek łączy w sobie wszystkie trzy dosze, przy czym jedna lub dwie z nich mogą mieć charakter dominujący. To właśnie typ dominujący kształtuje cielesne i psychiczne cechy człowieka. Ajurweda rozróżnia 7 głównych typów dosza (konstytucji): Vata, Pitta, Kapha, Vata-Pitta, Pitta-Kapha, Vata-Kapha i Vata-Pitta-Kapha.

Typ konstytucji opisuje mocne i słabe strony organizmu; jest on także informacją o jego odporności oraz podatności na choroby, wpływa na jego reakcję na jedzenie, klimat i warunki życiowe. Ustalenie typu dosza jest więc podstawą każdej terapii.

Typ Vatta:

Delikatna budowa ciała i niska waga. Skłonność do suchej skóry. Niska toleracja zimna i wiatru. Zmienny apetyt, nieregularne trawienie, skłonność do zatwardzeń. Zdolność do szybkiej reakcji i łatwe rozumienie nowych rzeczy, krótka pamięć, skłonność do zamartwiania się i problemów ze snem.

Typ Pitta:

Cięższa budowa ciała, skóra normalna, słaba tolerancja gorąca, spory apetyt, dobre trawienie, preferencja zimnych napoi i pokarmów, często rude włosy, piegi, znamiona; pracowitość, systematyczność, średnio szybkie uczenie się i przeciętna pamięć, dobry mówca, sprawny intelekt, przedsiębiorczość, odwaga, skłonność do niecierpliwości, łatwo denerwuje się.

Typ Kapha:

Stabilna, dość ciężka budowa ciała, skłonność do tłustej skóry, przeciętny apetyt, wolne trawienie, mocne, ciemne włosy, siła i wytrzymałość, metodyczność, spokój, zrównoważona osobowość, dobra pamięć długotrwała, dobry, mocny sen, rzadko traci kontrolę.

Powyższe charakterystyki są tylko ogólnym zarysem typów ajurwedyjskich. Szczegółową analizę typu konstytucji tworzy lekarz ajurwedyjski.

Zdrowie i choroba w ajurwedzie

Według nauki ajurwedyjskiej równowaga dosz jest podstawą zdrowia. Gdy Vata, Pitta i Kapha funkcjonują płynnie i bez zakłóceń, człowiek osiąga harmonię i jest zdrowy. Zachwianie tej harmonii prowadzi do złego samopoczucia, a w dłuższym zakresie do chorób.

Na równowagę dosz wpływ ma wiele czynników związanych ze środowiskiem, np. pora roku lub nawet pora dnia, odżywianie, praca, pogoda, sen i stres.

Celem zabiegów ajurwedyjskich jest przywrócenie harmonii i zapobieganie wystąpieniu choroby. W przypadku niewielkich zakłóceń wystarczają małe zmiany w sposobie odżywiania i niektóre zabiegi, np. masaże z wykorzystaniem olejków. W przypadku dużego zachwiania równowagi dosz konieczna jest oryginalna kuracja ajurwedyjska z Panchakarmą.

Diagnoza

Kurację rozpoczyna intensywne badanie przez lekarza ajurwedyjskiego, który zastosuje różnorodne metody. Badanie to opiera się przede wszystkim na diagnozie pulsu, na podstawie której lekarz określa, w jakim stanie znajdują się dosze i gdzie zaistniał brak równowagi. Ponadto podczas konsultacji lekarz zbada również stan skóry, włosów, paznokci i oczu, na których podstawie ustali typ dosza i przepisze odpowiednie dla niego zabiegi.

Zabiegi

Terapia oczyszczająca składa się zawsze z 3 etapów:

• Purvakarma – procesy przygotowawcze
• Panchakarma – oczyszczanie organizmu
• Paschatkarma – relaksujące zabiegi końcowe

Purvakarma, czyli przygotowanie organizmu do oczyszczania

Podczas pierwszego etapu, przygotowawczego etapu kuracji pacjent poddawany jest wzmacniającym, rozluźniającym zabiegom, ułatwiającym usuwanie z organizmu toksyn (Ama). Duże znaczenie w tej fazie ma zastosowanie ajurwedyjskich roślin leczniczych (Agni Diepana-Pachana). Można spodziewać się również wielu zabiegów z oleistymi substancjami. Przykładowo, rano kuracjusze otrzymują do spożycia tzw. ghee, czyli lecznicze masło klarowane. Duże znaczenie mają również masaże z olejkami, umożliwiające szybsze pozbywanie się zgromadzonych w organizmie tłuszczy.

Do najważniejszych masaży należą zsynchronizowany masaż całego ciała (Abhyanga), oczyszczający masaż ciała z mączką jęczmienną i z ciecierzycy (Udvartana) oraz suchy, synchroniczny masaż całego ciała rękawicami jedwabnymi (Garshana). Oprócz masaży do środków przygotowujących należy również zabieg polewania czoła ciepłym olejkiem (Shirodhara). Usuwanie toksyn wspomagają również oczyszczające jelita parowe zabiegi ziołowe (Swedana).

Panchakarma – pięciokrotne oczyszczanie

Celem Panchakarmy jest usunięcie zgromadzonych w tkankach toksyn i złogów i wyrównanie balansu pomiędzy doszami. W tej fazie stosowanych jest pięć metod:

• Vamana – terapeutyczne wymioty
• Virechana – terapie przeczyszczające
• Vasti – lewatywa
• Nasya – oczyszczające zabieg na nos i zatoki
• Raktamokshana – przeczyszczanie krwi

Nie wszystkie elementy tej terapii są stosowane. Zwłaszcza w przypadku pacjentów z krajów zachodnich na ogół rezygnuje się z oczyszczania krwi oraz wymiotów. Oczyszczanie organizmu z reguły przeprowadzane jest poprzez podawanie specjalnych środków przeczyszczających (Virechana) oraz lewatywę (Vasti).

Paschatkarma – zabiegi po oczyszczaniu

Działanie kuracji oczyszczającej widoczne jest następującej po niej fazie regeneracji. Celem Paschatkarmy jest wsparcie ciała i duszy za pomocą substancji roślinnych, lekkich masaży z wykorzystaniem olejków oraz dostosowanej do typu konstytucji diety. Dużą rolę odgrywają również Rasajana, czyli kuracja odmładzająca, jak również joga i medytacja.

Odżywianie

Ważną rolę w wyrównywaniu dosz poprzez terapię ajuwredyjską odgrywa odżywianie. Ajurweda przypisuje sile oczyszczającej (Agni) ważne znaczenie terapeutyczne. Siła ta, rozumiana jako „ogień życia”, zamienia pożywienie w budulec energetyczny i strukturalny. Ajurweda przypisuje wręcz tej sile większe znaczenie aniżeli rodzajowi pożywienia.

Posiłki muszą z kolei odpowiadać indywidualnemu typowi konstytucji  i być zbalansowane. Oznacza to, iż powinny one zawierać wszystkie smaki (słodki, kwaśny, słony, ostry, gorzki i ziołowy). Plan żywieniowy dostosowany do typu dosza zostaje zawsze przygotowywany przez specjalistę ajurwedyjskiego na początku kuracji.

20 lat doświadczenia w organizowaniu kuracji ajurwedyjskich

Właściciel marki SpaDreams – niemiecki touroperator Fit Reisen – organizuje podróże z ajurwedą już od ponad 20 lat. Doświadczenie i znajomość tematyki sprawiają, iż gwarantujemy najwyższą jakość oferowanych przez nas kuracji ajurwedyjskich:

• SpaDreams  stawia duży nacisk na rozróżnienie pomiędzy oryginalną kuracją ajurwedyjską a ajurwedyjskim wellness, rozumianym jako jednostkowe, ajurwedyjskie zabiegi, jak np. masaże lub zabiegi z wykorzystaniem olejków. Jako kurację rozumiem rozpoczynający się diagnozą lekarską w celu regeneracji, odmłodzenia lub ogólnej poprawy samopoczucia.
• Wszystkie nasze resorty oferujące oryginalne kuracje ajurwedyjskie, zarówno na Sri Lance i w Indiach, jak i w Europie, specjalizują się w ajurwedzie.
• Przepisane w ramach kuracji ajurwedyjskiej zabiegi są przeprowadzane przez doświadczonego lekarza ajurwedyjskiego.
• Program zabiegów jest tworzony przez lekarza zawsze na początku kuracji, po diagnozie lekarskiej.
• Z wieloma hotelami ajurwedyjskimi utrzymujemy wieloletni kontakt i stale kontrolujemy, czy wymagane przez nas standardy są przestrzegane.
• Do autentycznej kuracji ajurwedyjskiej należy się odpowiednio przygotować. Chętnie pomożemy Państwu w wyborze odpowiedniej kuracji.

Zdrowie, witalność i lepsze samopoczucie – dzięki ajurwedzie!

Ajurweda może przyczynić się do wielu pozytywnych zmian w Państwa życiu. Sprawdza się ona doskonale jako terapia dla zestresowanych i wypalonych zawodowo, może być zastosowana do zwalczania konkretnych dolegliwości albo być sposobem na odkrycie dalekowschodnich tradycji. Tem liczący kilka tysięcy lat system medyczno-filozoficzny ułatwia zrozumienie samego siebie i pomaga odzyskać zdrowie i witalność.